مهدیه عابدی/مجله اینترنتی اسرارنامه

در میان گفت و شنودهای اخیرم با هنرمندان مختلف، یکی از بیشترین مباحثی که جلب توجه می کند جایگاه، قدمت و ارزش هنرهای گوناگون در سرزمین کهن ایران است. اکثریت این هنرها ریشه ای عمیق در تاریخ و فرهنگ ایران عزیزمان داشته که با گره خوردن به هویت اصیل ایرانی و دستان پرتوان هنرمندان کشورمان همچنان حفظ شده و به یادگار مانده است. یکی از معروف ترین و با قدمت ترین هنرهای ایرانی چرم دوزی و دباغی پوست است که سابقه ای بالغ بر هزار سال دارد. دباغی(تبدیل پوست حیوانات به چرم) و تجارت چرم در گذشته های بسیار دور و حتی قبل از حمله مغول ها به ایران رواج داشته، این هنر بعد از گذشت سالیان متمادی نیز همچنان در بین ایرانیان مرسوم و ماندگار شده است تا جایی که امروز می بینیم چرم دوزی به عنوان سراجی سنتی در میان شهرهای گوناگون کشور وجود دارد.

به طور کلی می توان چرم سازی سنتی را سراجی نامید که در نهایت به تولید انواع کیف، کفش، کمربند، زیورآلات ،زین اسب و ....تبدیل می شود. در قدیم به شخصی که به این کار مشغول بوده سراج می گفتند. سراج به وسیله ابزارهایی مثل مشته، سمبه و...چرم دوزی می کرده است. جالب است بدانید که حتی امروزه نیز در کنار تولیدات محصولات چرمی با استفاده از صنایع پیشرفته، از چرم برای تولید صنایع دستی نیز استفاده می شود که این امر نشانگر ذوق و استعداد ویژه هنرمندانی است که به ساخت و تولید انواع گوناگونی از محصولات چرمی نظیر جلد سازی، کیف و کفش، ساخت زیورآلات و...مشغول هستند.

خاستگاه هنر چرم دوزی شهرهایی نظیر کرمانشاه، همدان، یزد و تبریز است که سپس هنرمندان دیگر شهرهای ایران نیز به این هنر روی آورده اند.

در کنار دیگر هنرهای مطرح و قابل توجه در شهرمان سبزوار نیز، چرم دوزی به عنوان یکی از رشته های جالب توجه پای خود را به میدان فرهنگ و تاریخ کهن شهر سبزوار باز کرده است. خانم طیبه اعتمادی از ماهر ترین و با انگیزه ترین هنرمندان سبزوار است که برای اولین بار تحت عنوان برند “اعتمادی” ، چرم دوزی را به عنوان اولین رشته ثبت شده هنری که زیر مجموعه صنایع دستی است پرورش و رشد داده است. غرفه هنری و آموزشی وی واقع در آرامگاه اسرار است. این بار معرفی یکی دیگر از هنرمندان سبزواری سبب شد که خبرنگار مجله اینترنتی اسرارنامه به گفت و گو با خانم اعتمادی بپردازد. در ادامه مخاطبین این پایگاه خبری را به خواندن این گفت و شنود دعوت می کنیم...

**********

چرم دوزی، هنری خاص

متولد سال 61 هستم و کارشناسی ارشد ریاضی کاربردی دارم. از سال 89 به طور جدی وارد حوزه هنری به خصوص هنر چرم دوزی شدم اما باید بگویم که از کودکی به کارهای هنری علاقه مند بودم. همزمان با تحصیل در دانشگاه کارهای هنری را دنبال می کردم و در کلاس های آموزشی مراکز فنی و حرفه ای نیز شرکت داشتم. مادرم در هنر ذوق و سلیقه خوبی داشت و همین امر باعث شده بود که حرفه های گوناگون هنری را دنبال کنم اما به طور جدی و برای ادامه حرفه ای هنراموزی و هنرپروری چرم دوزی را انتخاب کردم، شاید به این دلیل که با چرم دوزی احساس خوشایند و لذت بخشی داشتم و این کار به من انرژی زیادی می داد. به نظرم استفاده از رنگ ها ی گوناگون در چرم دوزی که متاسفانه بسیاری از مردم فقط چرم را به عنوان رنگ مشکی و قهوه ای می شناسند در علاقه من به این هنر تاثیر گذاشته بود زیرا من همیشه تلفیق رنگ ها در هنر را دوست داشته ام و چرم به عنوان یک محصول خاص و دست نیافتنی برایم مطرح بوده است.

هر هنری تخصص خاص خودش را می خواهد

کارخانه های تولید چرم در ابتدا اقدام به خرید پوست حیواناتی نظیر بز، گوسفند، گاو و...از دامداران کرده  و با طی کردن مراحل دباغی آن را به چرم قابل استفاده تبدیل می کنند، عموما شهرهایی مثل ورامین، مشهد، تبریز، همدان، یزد و ...می توانند چرم مورد نیاز را برای هنرمندان فراهم کنند، بعد از خریداری چرم هنرمندان اقدام به طرح اولیه، الگو سازی ، برش و دوخت می کنند البته باید به این نکته توجه کنیم که کار با چرم آنقدرها سخت نیست چون چرم ظرافت و لطافت خاص خودش را دارد اما برای هر هنری چه چرم دوزی باشد و چه هنرهای دیگر باید تخصص و مهارت های کافی را داشت وآموزش های لازم را گذراند. دوره های آموزشی برای هنرجویان به صورت کلاس های خصوصی طی 10 جلسه در این غرفه میسر است و برای هنرجویانی که خواهان آموزش در مراکز فنی و حرفه ای شهرستان به صورت عمومی هستند نیز باید بگویم که کلاس های دایر شده در این مراکز برای 12 الی 15 نفر در هر کلاس در نظر گرفته می شود که به طور معمول 268 ساعت آموزش دهی را به هنرجویان ارائه می کند.

حمایت های محدود بلای جان هنرمندان

چرم به علت دوام زیاد ، قابلیت نسوز بودن و تجزیه پذیر بودن در محیط زیست قابلیت استفاده چه در صنایع بزرگ تولیدی و چه برای تولیدات صنایع دستی را دارد و از این بابت به لحاظ اینکه صرفه اقتصادی زیادی را نیز به تولید کننده می دهد قابل توجه است و حتی در کشور ما  تولیدکنندگان معروفی که صادر کننده محصولات چرمی هستند وجود دارند اما در شهرهایی نظیر سبزوار که حمایت های مدیران و مسئولان شهری بسیار محدود است نمی توان انتظار توسعه و پیشرفت در این حوزه را داشت زیرا هنر به وسیله حمایت ها و پشتیبانی ها رشد می کند. سهم هایی که استان در اختیار شهرستان برا برپایی نمایشگاه ها و استفاده از هنرمندان نیز در نظر می گیرد چندان قابل توجه نیست و خدماتی که برای این منظور به آنان داده می شود نیز کم است در صورتی که این حمایت ها و ارائه خدمات باید طیف وسیعی را شامل شود. اداره میراث و صنایع دستی سبزوار البته تا جایی که می تواند و در توان دارد برای هنرمندان کم نمی گذارد و از آن ها حمایت می کند اما بیشتر هنرمندان از وضعیت رسیدگی و حمایت های دیگر مسئولان شهری نظیر شهرداری یا شورای شهر و سایر ارگان ها گله مند هستند، بیشتر مدیران و مسئولان شهری سبزوار در هر فرصتی خود را حمایت کننده و پشتیبان صنایع دستی معرفی می کنند در صورتی که این موضوع آنچنان مصداق عملی ندارد.

باز هم نیشابور باز هم سبزوار

باید بپذیریم و قبول کنیم که سبزوار از نظر رویدادهای گردشگری و جذب گردشگر و توریست بسیار ضعیف است. در این مکان(آرامگاه اسرار) که جایگاه و مدفن یکی از بزرگ ترین فیلسوف های استان و کشور است رونقی وجود ندارد و بخش زیادی از معظلات برمی گردد به عدم تبلیغات درست و کافی. هر زمان که به مناسبت های گوناگون مسئله کمبود تبلیغات و لزوم افزایش تبلیغ را به مسئولان متذکر می شویم می گویند تبلیغات شده ! اما این مکان فرهنگی و این غرفه هایی که معمولا با کمبود بازدیدکننده رو به رو هستند خود گواه تبلیغات و معرفی کم اماکن فرهنگی و تاریخی و صنایع دستی شهرمان است. همیشه این سوال در ذهن بسیاری وجود دارد که چرا فلان شهر با اینکه جمعیت و شرایط پایین تری نسبت به سبزوار دارد اما به لحاظ بسیاری از موقعیت ها به خصوص موقعیت جذب توریست و گردشگر جلوتر است! سال گذشته یکی از مدیران فرهنگی یک مجموعه فرهنگی و هنری نیشابور پیشنهاد داد که به این شهر بروم و در کنار دیگر هنرمندان در مجموعه خیام و عطار به کار هنری و چرم دوزی مشغول شوم اما من این پیشنهاد را قبول نکردم. ما هنرمندان دوست داریم برای شهر و مردم خودمان کار کنیم اما وقتی این اشتیاق را از مدیران شهری شهرهای دیگر و این بی میلی و کم کاری را از مسئولان خودمان می بینیم کمی دلسرد می شویم و انگیزه خودمان را از دست می دهیم.

 مردم می گویند ما اطلاع نداشتیم!

مردم شهر خودمان و یا دیگر گردشگران شهرهای دیگر مشتاق دیدن آثار هنری هستند ولی وقتی به غرفه ها مراجعه می کنند در کمال تعجب می گویند که ما به صورت اتفاقی متوجه این مکان شدیم و اصلا اطلاعی از وجود این غرفه ها در آرامگاه اسرار یا دیگر نقاط نداشتیم. خب اشکال کار در کجاست؟ آیا همانگونه که در چند وقت اخیر بیشتر تبلیغات شهری خصوصا در اعیاد و مناسبت های گوناگون معطوف خانه های تاریخی شده است به غرفه ها و هنرهای صنایع دستی نیز شده ؟ آیا همانطور که با اتوبوس و سایر وسایل نقلسه عمومی مردم را به خانه های تاریخی برای بازدید و معرفی آن اماکن می برند غرفه های صنایع دستی این ظرفیت را ندارند؟

غرفه چرم دوزی اعتمادی زیر نظر اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی شهرستان

جدا از کم کاری های دیگر مسئولان شهری خوشبختانه رابطه اکثر هنرمندان با اداره میراث خوب است و مشکلی هم اگر باشد رفع می شود. حدود 3 یا 4 سال پیش می خواستم یک کارگاه آموزشی راه اندازی کنم که در این زمان اداره  میراث پیشنهاد این مکان را به من داد که در کنار ساخت تولیدات چرمی به آموزش دهی در این مکان نیز بپردازم. این پیشنهاد را با اشتیاق پذیرفتم و همینطور که می بینید این غرفه نیز در کنار دیگر غرفه های هنری و صنایع دستی در محل آرامگاه اسرار دایر است.

شرکت در نمایشگاه بین المللی تهران یک تجربه ویژه بود

جدا از مباحث تولیدی و آموزشی یکی از کارویژه های هنر  هر هنرمندی این است که در نمایشگاه های گوناگون شهری، کشوری و بین المللی شرکت کند. خوشبختانه شرکت در نمایشگاه بین المللی تهران فرصت خوب و ویژه ای برای من بود ، جدا از نمایشگاه تهران در نمایشگاه های خیریه گوناگونی نیز شرکت کرده ام و حضور در نمایشگاه تالار شهر نیز که سال جاری در شهر خودمان برگزار شد علاوه بر ارائه آثار چرمی از برند اعمادی نیز رونمایی شد.

برندی برای دنیا!

درست است که بسیاری از مشکلات می تواند هنرمندان را دلسرد کند اما بیشتر هنرمندان و خود من برای هنر و استعداد خود ارزش زیادی قائل هستیم و آن را به عنوان یک هدف بزرگ در نظر داریم. سعی دارم برند اعتمادی را نه فقط به عنوان یک برند مطرح در شهرستان که برای مردم کل کشورم و حتی دنیا به گونه ای توسعه بدهم که بدون هیچ تردیدی و با اعتماد کامل از این برند  خرید کنند و به عنوان حرف آخر باید بگویم قول های مسئولان زمانی برای هنرمندان مفید واقع می شود که به آن عمل کنند ...خیلی از هنرمندان حتی حاضرند مسئولان حمایت نکنند اما حداقل باعث دلسردی و سنگ اندازی کار هنرمندان نیز نشوند...